Uitgelicht bericht

Onderzoek naar ‘poëzie buiten het boek’

Kila van der Starre geeft college aan middelbare scholieren tijdens De Inktaap 2019 in Rotterdam. Foto: Marco De Swart.

CLICK HERE FOR ENGLISH

In oktober 2014 ben ik begonnen aan een PhD aan de Universiteit Utrecht over Nederlandstalige ‘poëzie buiten het boek’. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kende mij na een aantal intensieve rondes een persoonlijke onderzoeksbeurs toe. Prof. dr. Geert Buelens (UU), dr. Laurens Ham (UU) en prof. dr. Yves T’Sjoen (UGent) zijn gedurende vier jaar mijn promotor en copromotoren.

In mijn onderzoek richt ik mij op het gebruik en de betekenis van poëzie in het alledaags leven. Ik ben geïnteresseerd in de manier waarop mensen poëzie gebruiken en laten circuleren buiten het boek. De zes casussen in mijn proefschrift zijn poëzie in de openbare ruimte (straatpoëzie), op social media (Instagrampoëzie), op lichamen (poëzietatoeages), in kranten (poëzie in rouwadvertenties), op gebruiksvoorwerpen (poëzieproducten van Plint) en op de radio (Candlelightpoëzie). Daarnaast heb ik gepubliceerd over poëzie op het podium (o.a. poetry slam), virale poëzie (o.a. poëzie op YouTube) en poëzieonderwijs.

Lees hier een NWO-tekst over mijn PhD-onderzoek aan het begin van het project (in het Nederlands en Engels).

Op deze website is informatie te vinden over mij, mijn onderzoek, mijn publicaties, mijn lezingen en andere poëziegerelateerde activiteiten. Ook post ik af en toe iets over de vorderingen van mijn onderzoek (zie hieronder).

Aankomende lezingen:

  • Vrijdag 27 september 2019, 9:00 uur, geef ik een gastcollege over straatpoëzie in Utrecht (besloten bijeenkomst).
  • Dinsdag 8 oktober 2019, 20 uur, geef ik een lezing over poëzie in Maastricht tijdens de ‘Poetry In Action’-avond. Het evenement wordt georganiseerd door Studium Generale.
  • Dinsdag 15 oktober 2019, geef ik een gastcollege bij het vak Literatuuronderwijs (besloten bijeenkomst).
  • Dinsdag 5 november 2019, 12:00 uur, vindt het symposium ‘Uitgesproken poëzie. Over poëzievoordracht in de klas’ plaats in Utrecht. Ik organiseer dit symposium namens de Universiteit Utrecht, samen met Stichting Lezen en het Nederlands Letterenfonds. Meer info.
  • Donderdag 14 november, 20:00 uur, zit ik in een panel over rouwpoëzie in Gent. Het evenement wordt georganiseerd door Poëziecentrum en Vormingplus Gent-Eeklo. Psycholoog Manu Keirse en dichter Siel Verhanneman schuiven ook aan en Bram Lambrecht is moderator.
  • Woensdag 20 november, 9:30 uur, geef ik vier workshops in Uden (besloten bijeenkomst).
  • Vrijdag 29 november, 9:00 uur, geef ik een straatpoëziewandeling in het Engels in Utrecht (besloten bijeenkomst).
  • Vrijdag 27 januari 2020, geef ik een keynote-lezing en een workshop tijdens de Dag van de Taal, Kunst en Cultuur in Groningen.
  • Woensdag 29 januari 2020 geef ik een lezing over poëzie in Trier.

Beschikbare (boek)publicaties:

9789460042669_dichters-van-het-nieuwe-millennium1-1024x918

 

Hier kun je meer lezen over het boek Dichters van het nieuwe millennium (2016), dat ik met Jeroen Dera en Sarah Posman samenstelde.

 

onderzoeksrapport cover

 

Hier kun je meer lezen over het onderzoeksrapport Poëzie in Nederland (2017), dat ik in samenwerking met Stichting Lezen en het Nederlands Letterenfonds publiceerde.

 

straatpoeziekaart

 

Hier kun je meer lezen over de website www.straatpoezie.nl, die ik begin 2017 lanceerde. Hier vind je een blogpost van mij toen het 2000ste gedicht werd aangemeld.

 

woorden temmen81

 

Hier kun je meer lezen over het poëzie-doe-boek woorden temmen. 24 uur in het licht van Kila&Babsie (2018), dat ik samen met Babette Zijlstra publiceerde.

 

 

Hier kun je meer lezen over het themanummer van Spiegel der Letteren over ‘buiten het boek’ (nummer 59.2/3, verschenen in 2018) dat ik met Samuel Mareel samenstelde en inleidde.

 

 

Contact:

Heb je een vraag, een opmerking of een tip (bijvoorbeeld een interessant voorbeeld van poëzie buiten het boek)? Mail me gerust.

Poëzieworkshop in De Utrechtse Boekenbar op 3 mei 2019

Samen met Tim van den Hoed van De Utrechtse Boekenbar, ook wel bekend van DWDD, heb ik weer mooie poëzieplannen gemaakt! In 2019 organiseren we straatpoëziewandelingen en straatpoëziefietstochten door Utrecht (lees daar meer over op deze pagina) én we hebben een poëzieworkshop op de planning staan.

Tijdens de poëzieworkshop gaan we aan de slag met het lezen en schrijven van poëzie. Welke vragen kun je jezelf stellen om een ingang te vinden tot een gedicht? Hoe kunnen poëzieanalytische termen handvatten zijn om over poëzie na te denken? Hoe kun je op basis van simpele schrijfoefeningen tot een zelfgeschreven gedicht komen?

Lees verder →

Straatpoëziewandelingen en straatpoëziefietstochten in 2019

Straatpoëzie

Na de succesvolle straatpoëziewandelingen die Tim van den Hoed van De Utrechtse Boekenbar en ik in 2018 organiseerden (acht uitverkochte edities), hebben we besloten om ook voor 2019  zonnige poëzieplannen te maken! Op vrijdag 3 mei organiseren we een poëzieworkshop in de Boekenbar (klik hier) en in april, mei en juni organiseren we straatpoëzietochten door Utrecht. Daarnaast organiseren we in juli en augustus een straatpoëziewandeling en straatpoëziefietstocht in samenwerking met We Are Public (zie hieronder).

Dit voorjaar kun je niet alleen mee op een straatpoëziewandeling door Utrecht, ik heb ook een straatpoëziefietstocht uitgestippeld, zodat we straatgedichten buiten de singel kunnen bezoeken.

Lees verder →

Uitgebreid artikel over mijn onderzoek op IedereenLeest.be

Anderhalf jaar na de publicatie van mijn onderzoeksrapport Poëzie in Nederland. Een onderzoek naar hoe vaak en op welke manieren volwassenen in Nederland in aanraking komen met poëzie (2017) heeft Fieke Van der Gucht een heel leuk, helder, genuanceerd en pakkend artikel geschreven over mijn onderzoek op IedereenLeest.be. Van der Gucht vat niet alleen de resultaten van het empirisch onderzoek samen, ze breidt mijn onderzoek ook uit met zelfgekozen voorbeelden van poëzie buiten het boek en poëziebevordering. Ook haalt ze Straatpoezie.nl erbij. Hier kun je het artikel lezen.

Themanummer van Spiegel der Letteren over ‘buiten het boek’

Afgelopen oktober was het eindelijk zover: het themanummer dat Samuel en ik samenstelden voor het academisch tijdschrift Spiegel der Letteren over ‘buiten het boek’ lag in mijn postvak! Het nummer (jaargang 59, dubbelnummer 2-3) was eigenlijk gepland voor 2017, maar kwam door omstandigheden pas in 2018 uit.

Lees verder →

2000ste gedicht op Straatpoezie.nl

Op 20 november 2018 is het 2000ste gedicht aangemeld op de interactieve kaart van Straatpoezie.nl. Hoera! Ik lanceerde de site bijna twee jaar geleden, tijdens de Poëzieweek 2017. Ik deed dit in het kader van mijn proefschrift aan de Universiteit Utrecht over ‘poëzie buiten het boek’. Op de kaart van Straatpoezie.nl staat ieder rood label voor een gedicht. Ook kun je in de database zoeken op titel van gedicht en naam van dichter.

Ida Gerhardt

Het 2000ste gedicht dat werd aangemeld is het gedicht ‘Herkenning’ van Ida Gerhardt, te lezen in de 1e Steeg in Hattem (Gelderland). Carmen Verhoeven voegde het gedicht toe aan de database, zonder te weten dat haar aanmelding het 2000ste gedicht was. Toeval wil dat Ida Gehardt al een bijzondere rol speelde op de site: met 36 aangemelde gedichten is zij de nummer één dichter op Straatpoezie.nl. Van geen enkele andere dichter zijn zoveel gedichten te lezen in de openbare ruimte van Nederland en Vlaanderen. Gerhardts gedicht ‘Herkenning’ kwam nog niet eerder voor in de database.

Het 2000ste gedicht dat werd aangemeld op Straatpoezie.nl is ‘Herkenning’ van Ida Gerhardt, te lezen op een muur in Hattem.

Lees verder →

Interview door Nu.nl

Vorige week publiceerde Nu.nl een achtergrondartikel over poëzie in Nederland met de kop “Waarom poëzie leeft: ‘Het is een soort collectieve therapie'”. De aanleiding was de Nacht van de Poëzie in Utrecht. Ik werd gebeld om te vertellen over mijn onderzoek naar ‘poëzie buiten het boek’. Onder andere mijn onderzoeksrapport en Straatpoezie.nl kwamen aan bod. Babs Gons en Michaël Stoker kwamen ook aan het woord. Het artikel opent als volgt:

Er staan meer dan tweeduizend gedichten op gebouwen en bankjes in Nederland, het internet staat vol gedichten, spoken word en poetryslam worden steeds populairder, en op en zaterdag wordt voor de 36e keer de vrijwel altijd uitverkochte Nacht van de Poëzie georganiseerd. Toch is de verkoop van poëziebundels altijd laag. NU.nl onderzocht hoe poëzie leeft in Nederland.

“Een heleboel mensen denken dat poëzie dood is, maar ik zie in mijn omgeving dat dit helemaal niet waar is”, zegt Kila van der Starre, onderzoeker bij Universiteit Utrecht. Ze startte een promotieonderzoek dat uitmondde in het onderzoeksrapport Poëzie in Nederland (2017). Daaruit bleek dat 97 procent van de Nederlanders in aanraking komt met poëzie.

“De conclusie dat poëzie dood is, is gebaseerd op de verkoop van poëziebundels. En die is inderdaad laag. Maar uit mijn onderzoek blijkt dat bundels niet eens in de top tien staan van hoe mensen met poëzie in aanraking komen. De verkoopcijfers geven dus een beperkt beeld van poëzie.”

Van der Starre lanceerde een website met plekken waarop gedichten in de openbare ruimte te zien zijn. En dat zijn er nu tweeduizend, in Nederland en België; van bruggen in Delft tot bankjes, putdeksels, gemeentehuizen en stations.

Lees het hele artikel hier.

nu.nl

Recensie van Janita Monna in Trouw

Feest! Op zaterdag 1 september publiceerde Trouw een recensie van Janita Monna over het poëzie-doe-boek woorden temmen. 24 uur in het licht van Kila&Babsie van Babette Zijlstra en mij. En wát voor een recensie!

Janita Monna in Trouw

De recensie van Janita Monna in Trouw (1 september 2018). Klik om te vergroten.

Een citaat uit de recensie:

Een jaar of wat terug vroeg een bevriende docente Nederlands me of ik niet een paar poëzielessen bij haar in de klas kon geven. Ze hield erg van literatuur en voor romans en verhalen nam ze ruim de tijd, maar gedichten? Daar waagde ze zich liever niet aan. Ze was niet de enige met koudwatervrees voor poëzie. Ik hoor het vaker: gedichten zijn moeilijk en zelfs een beetje eng. Niet waar. Maar een handreiking kan soms helpen. Onlangs verscheen bijvoorbeeld ‘Woorden temmen’, samengesteld door Kila&Babsie. […] Ze bieden allerlei schrijfoefeningen: van een brief met een betekenis- volle witregel tot een gedicht met tegenstellingen over een onbekende stad. Niet altijd even makkelijk, een goed enjambement heb je niet meteen in de vingers, maar een beetje docent die met het boekje aan de slag gaat, kan ongetwijfeld inschatten wat zijn of haar leerlingen kunnen. Dat is zo aardig aan ‘Woorden temmen’: door die uiteenlopende keus van gedichten en de variatie in de verwerkingsopdrachten, is het voor heel veel leeftijden geschikt. Een gedicht verknippen en met de woorden iets nieuws maken, is voor jongere kinderen leuk. En ouders kunnen de post van school tot een mooie ready made herschrijven. C. Buddingh’ ging hen voor.

Het boek is te bestellen in iedere boekhandel in Nederland en Vlaanderen en op Bol.

Lees hier meer over ons poëzie-doe-boek woorden temmen. 24 uur in het licht van Kila&Babsie.

 

Een mention door de Raad voor Cultuur

Dit jaar publiceerde de Raad voor Cultuur een adviesrapport aan de sector ‘letteren en bibliotheken’ met de titel De daad bij het woord.

daad bij het woord

Onder het kopje ‘De letteren zijn overal’ parafraseert de Raad een van de conclusies uit mijn onderzoeksrapport Poëzie in Nederland (2017) en verwijst naar dat rapport in een voetnoot. Erg gaaf om te zien dat mijn onderzoeksresultaten worden gebruikt! Op pagina 50 staat te lezen:

Lees verder →